Ik ben bezig met een serie boekbesprekingen van (auto)biografieën van personen die belangrijk zijn geweest in de computergeschiedenis. Eerder schreef ik artikelen over
Vandaag is de autobiografie van Paul Allen Idea Man, A memoir by the co-founder of Microsoft aan de beurt.
Paul Allen (Seattle, 21 januari 1953) is in Nederland veel minder bekend dan zijn kompaan Bill Gates, waarmee hij in april 1975 Microsoft oprichtte. Dat komt natuurlijk omdat Bill Gates jarenlang het gezicht van Microsoft – en daarmee in feite van de complete computerindustrie- was. Paul Allen daarentegen, verliet al in 1983 het bedrijf, nadat bij hem op 29-jarige leeftijd voor de eerste keer kanker was geconstateerd.
Dat deze ziekte overigens niet de hoofdoorzaak van zijn vertrek bij Microsoft was, leren we uit zijn autobiografie Idea Man, A memoir by the co-founder of Microsoft.
De dieperliggende reden voor zijn vertrek bij Microsoft was dat hij na meer dan 14 jaar dag in, dag uit met Gates te hebben opgetrokken er niet meer tegen kon. “Bill’s intensity was nonstop, and I couldn’t keep working with him and living with him any longer.”
De continue (zakelijke en persoonlijke) nervositeit en conflicten, het permanente streven naar het allerbeste en dan nog hoger, de ultracompetitieve instelling en zelfs vernederingen door zijn partner. Een voorbeeld hiervan is dat Paul Allen op een avond, terwijl hij nog herstellende is van zijn chemokuur, door het Microsoft-gebouw loopt. Hij hoort Bill Gates en de enkele jaren daarvoor aangenomen Steve Ballmer praten over een manier waarop ze hem uit het bedrijf kunnen werken, door zijn aandelen te laten verwateren. Hij is nu immers veel minder productief voor Microsoft.
Microsoft
Eerder al, bij de oprichting van Microsoft - toen nog Micro-Soft geheten, Paul Allen heeft die naam verzonnen – had hij ingestemd met een aandelenverhouding van 64% voor Gates tegen 36%, in plaats van 50%/50%, waar hij als vanzelfsprekend van uit was gegaan. Gates echter: ‘Kom nou Paul, ik heb bijna al het werk gedaan aan BASIC (het eerste product van Microsoft dat destijds voor tal van de eerste generatie pc’s verkocht werd), voor jou ben ik gestopt op Harvard.’ Allen zag het redelijke van deze redenering wel in en ging akkoord.
Maar toen Allen later SoftCard ontwikkelde – een insteekkaart voor de mateloos populaire Apple II computers, waarmee de positie van Microsoft bevestigd werd en die indirect de aanleiding was voor de deal met IBM om DOS te leveren als besturingssysteem voor de eerste pc – en aan Bill Gates voorstelde de aandelenverhouding weer te wijzigen, ontplofte de eerste bijna; ‘I don’t ever want to talk about this again’, he said. ‘Do not bring it up’. Paul Allen vervolgt, ‘In that moment, something died in me (…) I sucked it up and thought, OK. But someday, I’m out of here’
Jeugd
De periode van Allens’ jeugd tot en met zijn vertrek bij Microsoft beslaat ongeveer de (eerste) helft van het boek. Het is tevens – voor de technisch/historisch geïnteresseerde lezer althans – verreweg het meest interessante deel.
De titel van het boek, Idea Man, is een verwijzing naar de rol die Allen het liefst vervuld. Zijn passie is het bedenken van nieuwe toepassingen, het uitwerken van toekomstbespiegelingen en bedenken hoe technologie van dienst kan zijn in het dagelijks leven. Het bleef evenwel niet bij het bedenken alleen. Zeker op school en in zijn tijd bij Microsoft heeft Paul Allen zelf ook veel dingen gebouwd om zijn visie te realiseren.
Zo schreef hij bijvoorbeeld in machinetaal voor PDP-10 computers een simulator voor de destijds nieuwe Intel chips 8008 en 8080, die draaiden op een PDP-10 computer. Zo ‘dacht’ een PDP-10 dat hij een Intel 8080 was, en konden Paul Allen, Bill Gates en Monte Davidoff (een ingehuurde student/programmeur) een eerste versie van BASIC schrijven die zou draaien op de nieuwe chips, lang voordat de hardware überhaupt op de markt was. Met andere woorden, Paul Allen stond mede aan de wieg van virtualization van hardware, ruim dertig jaar voordat deze techniek door het bedrijfsleven werd opgepikt.
Ook gaf Allen in 1977 een interview waarin hij beschreef hoe hij een toekomst voor zich zag waarin voor standalone computers zoals de Commodore Pet geen ruimte was en dat hij zich niet kon voorstellen dat huisvrouwen zouden willen leren programmeren in BASIC. ‘What I do see is a home terminal that’s connected to a centralized network by Phone Lines, fiber optics or some other communication system. With that system you can perhaps put your car up for sale or look for a house in a different city, or check the price of a stock’. Dit was ruim 15 jaar voordat Tim Berners Lee in Zwitserland de basisbeginselen van het world wide web zou bedenken.
Het verhaal hoe Paul Allen afreist naar MITS in Albuquerque om hun versie van BASIC voor het eerst te demonstreren behoort tot de hoogtepunten van het boek. Ook de ontwikkeling van Microsoft in de woelige eerste jaren van het bedrijf zijn onvoorstelbaar fascinerend om te lezen (een bezorgde dame tegen de bleke en uitgemergelde Allen en Gates: ‘jongens zijn jullie aan de Acid of andere drugs? – Nee, wij zijn programmeurs’).
Na Microsoft
Helaas wordt dat in de tweede helft van het boek een stuk minder. Ofschoon Bill Gates er op aandringt dat Paul Allen bij zijn ontslag ook de rest van zijn belang in het bedrijf verkoopt, behoudt Allen zijn aandelen. Het maakt hem eerst miljonair, daarna multimiljonair en vervolgens miljardair. Op dit moment bezit Allen nog steeds 138 miljoen aandelen Microsoft, goed voor ruim 13 miljard dollar.
Hiermee koopt hij verschillende sportteams (het basketbalteam Portland Trailblazers en het American Footballteam Seattle Seahawks), diverse jachten, een tweetal onderzeeërs. Daarnaast is Allen als investeerder actief in meer dan 140 verschillende bedrijven, waarvan er diverse in het boek worden besproken. Zowel hoogtepunten (investeringen in internetbedrijf America Online en filmstudio DreamWorks) als mislukkingen (kabelbedrijf Charter) worden breed uitgemeten.
Elk hoofdstuk in het tweede deel heeft een eigen thema, zoals Space (over de investeringen van Allen in de commerciële ruimtevaart en de pionierende successen hierin), Jimi (over de liefde van Allen voor muziek in het algemeen en Jimi Hendrix in het bijzonder) en Mapping the Brain (over zijn inspanningen een complete 3D-catalogus/encyclopedie van het brein voor medische toepassingen te realiseren), naast de al genoemde onderwerpen als sportteams en investeringen.
De oorspronkelijke chronologie van de biografie wordt hier verlaten. Hierdoor gaan verschillende tijdspaden door elkaar lopen. Elk hoofdstuk keert opnieuw terug naar zijn jeugd en vertelt vervolgens het verhaal van het betreffende thema. Zo moet je dus zelf door alle hoofdstukken te combineren uitvinden waar Allen in (bijvoorbeeld) 2002 allemaal mee bezig was en je zo een beeld vormen van zijn leven.
Stijlbreuk
Nu wordt deze structuur - een leven thematisch in plaats van chronologisch beschrijven - in een (auto)biografie wel vaker toegepast. Maar omdat het eerste deel van het boek strikt chronologisch de geschiedenis van Paul Allen en Microsoft beschrijft, is dit een stijlbreuk die wat mij betreft afbreuk doet aan de leesbaarheid van het boek. Daarnaast zijn een aantal thema’s en de mate van detail daarbinnen voor niet-Amerikanen vaak weinig relevant. Als je geen dagelijks volger van de NBA of NFL bent, zullen de namen van spelers en coaches van teams uit die periode je waarschijnlijk niet veel zeggen. Hetzelfde geldt voor het versnipperde landschap van kabelaanbieders en –stations in de Verenigde Staten. Begrijpelijk dat het voor Allen persoonlijk relevant is als je door een misinvestering voor ruim 7 miljard dollar(!) het schip in dreigt te gaan, maar het werpt geen wezenlijk nieuw licht op zijn leven of de manier waarop hij ideeën uitvoert of verwezenlijkt.
Eind 2009 wordt bij Allen voor de tweede keer kanker vastgesteld. Dit keer een veel agressiever vorm van non-Hodgkin’s lymphoma, waarbij zijn overlevingskansen op minder dan 50% worden ingeschat. Opnieuw ondergaat Allen chemotherapie (zes ronden, met tussenpozen van drie weken) en probeert hij ondertussen verder te werken aan het boek en zijn projecten. Saillant detail: een van meest regelmatige bezoekers aan zijn ziekbed is Bill Gates, die inmiddels (in 2008) ook zijn dagelijkse werkzaamheden bij Microsoft heeft beëindigd, nadat hij in 2000 het CEO-schap al had overgedragen aan Steve Ballmer.
‘He was everything you’d want from a friend, caring and concerned. I was reminded of the complexity of our relationship and how we always rooted for each other, even when we were barely speaking. It seemed that we’d be stuck with one another for as long as we lasted.’
Het boek besluit met de vele goede doelen waaraan Allen heeft gedoneerd. Paul Allen behoort (opnieuw samen met Bill Gates) tot de grootste weldoeners in de Verenigde Staten. Inmiddels heeft hij meer dan een miljard dollar weggegeven aan scholen, bibliotheken, wildreservaten en natuurprojecten in de Verenigde Staten en Afrika . Ook zijn laatste idee Project Halo, een toepassing om kunstmatige intelligentie te verwerken in computers, wordt uitvoerig toegelicht.
Conclusie
Voor het eerst in mijn serie biografiebesprekingen vind ik het moeilijk een eindoordeel te geven. Het boek is beslist vlot geschreven, maar grijpt je nooit zo bij de keel als bijvoorbeeld iWoz en iCon. Het feit dat het boek zo overduidelijk in tweeën is te verdelen is hieraan debet.
Het eerste deel van Idea Man is extreem goed, gezaghebbend. Het verdiend minstens vier of viereneenhalf sterren voor de beschrijving, de historische context en de achtergrondinformatie over de persoon Paul Allen en de mensen waarmee hij samenwerkt.
Het tweede deel is veel minder relevant, bevat overbodige staaltjes name dropping (Bono, Mick Jagger, president Bush) en zou ik als losstaand boek of serie artikelen nooit gelezen hebben. Niet meer dan anderhalf of twee sterren voor dit deel. Omdat je het tweede deel echter naar believen kunt doorbladeren nadat je het eerste deel gelezen (nee: bestudeerd) hebt, wil ik toch afsluiten met een positief koopadvies.
Mijn waardering: 3/5 sterren
Bestellen
Idea Man - A Memoir By The Co-Founder Of Microsoft
Auteur: Paul Allen
Engels – Hardcover
368 pagina's | Penguin Books Ltd | april 2011
Peter Kassenaar
-- 2-4 mei 2011.